Wat is CPAP-beademing: redenen, procedure en risico's
CPAP (continuous positive airway pressure) is een mechanische methode om de ademhaling te ondersteunen. Hierdoor ontstaat er een licht verhoogde druk in de luchtwegen. Dit vergemakkelijkt het inademen en voorkomt dat de luchtwegen verstopt raken. CPAP-beademing wordt voornamelijk gebruikt in de intensive care-geneeskunde, maar wordt ook gebruikt om het slaapapneusyndroom te behandelen. Lees alles over de procedure en hoe het werkt.
Wat is CPAP?
De term "CPAP" is een afkorting voor "continue positieve luchtwegdruk". Vertaald betekent dit "permanent positieve luchtwegdruk". Hiermee wordt bedoeld een machine in de luchtwegen en longen te hebben genereert een druk die continu hoger is dan de omgevingsdruk. De machine doet echter niet het ademwerk, maar ondersteunt het alleen. De patiënt moet dus nog steeds zelfstandig kunnen ademen.
Normaal gesproken is er bij het inademen (inademen) een onderdruk in de longen, waardoor er lucht naar binnen stroomt. Bij het uitademen (uitademen) zorgt overdruk ervoor dat de lucht weer uit de longen wordt gedrukt.
CPAP-machines pompen constant lucht in de longen onder lage druk. Dit voorkomt enerzijds onderdruk bij het inademen en anderzijds moet de patiënt uitademen tegen een verhoogde weerstand in. Ondersteuning bij CPAP is ofwel invasief, d.w.z. via een beademingsslang (slang) of niet-invasief met een CPAP-masker.
Wanneer wordt CPAP-beademing uitgevoerd?
CPAP wordt gebruikt voor zieke mensen die niet kunnen ademen zonder ondersteuning omdat de longen beschadigd zijn of de luchtwegen onstabiel zijn. Voorwaarde is echter altijd dat de patiënt nog zelfstandig kan ademen.
CPAP voor slaapapneu
Een ander belangrijk toepassingsgebied voor CPAP-therapie is het zogenaamde slaapapneusyndroom. Bij deze ziekte ontspannen delen van de keelspieren tijdens de slaap, waardoor de lucht niet vrij kan stromen. Dit uit zich enerzijds door luid snurken. Wat echter ernstiger is, is dat de ademhaling ofwel vertraagt (hypopnoe) of zelfs voor een korte tijd helemaal stopt (apneu).
Hierdoor wordt de patiënt vaak meerdere keren per nacht wakker en is een goede nachtrust niet meer mogelijk. Maskers met aangesloten CPAP-apparaten kunnen hierbij helpen omdat ze voorkomen dat de bovenste luchtwegen bezwijken.
Wat doe je met CPAP beademing?
De meeste CPAP-machines genereren positieve luchtwegdruk met behulp van een nauwsluitend masker. Indien nodig, bijvoorbeeld op de intensive care, worden ze aangesloten op een beademingsslang. Normaal gesproken ademt de patiënt alleen omgevingslucht in, maar de apparaten kunnen, indien nodig, ook zuivere zuurstof toevoegen en zo de patiënt extra ondersteunen.
Omdat de slijmvliezen zouden uitdrogen door de constante luchtstroom tijdens CPAP-therapie, bevochtigen de apparaten ook de ademlucht. CPAP-machines voor thuisgebruik zijn vergelijkbaar met die op een intensive care-afdeling, maar ze hebben lang niet zoveel functies.
Slaapapneumaskers
Eenvoudige neuscanules, zoals die in ziekenhuizen worden gebruikt om zuurstof toe te dienen bij kortademigheid, zijn niet voldoende voor slaapapneu. Er zijn verschillende maskersystemen beschikbaar:
- neusmaskers
- Mond- en neusmaskers
- volgelaatsmaskers
- neusgat maskers
- ventilatie helm
Bepalen welk masker het beste is, hangt af van de gezichtsvorm en slaapgewoonten. Het is bijvoorbeeld van belang of de patiënt voornamelijk door de mond of de neus gaat ademt.
Wat zijn de risico's van CPAP?
Bij correct gebruik is CPAP-beademing een onschadelijke therapie. Toch ontstaan er soms problemen in huis, zeker als het masker nog onbekend is. Sommige patiënten met CPAP-therapie klagen over droge slijmvliezen in neus, mond of keel. De toegevoerde lucht moet dan mogelijk meer worden bevochtigd.
Als het masker tijdens het slapen per ongeluk wegglijdt ondanks dat de banden strak zijn gespannen, wordt enerzijds onvoldoende ventilatiedruk opgebouwd en anderzijds stroomt de lucht vaak langs de ogen. In ongunstige gevallen kan dit leiden tot conjunctivitis.
Als het CPAP-masker erg strak zit, kan het te veel druk uitoefenen op het weefsel, vooral in het gebied van de wangen. Als de patiënt of het verplegend personeel dit niet op tijd merkt, kunnen decubitusplekken ontstaan. In ernstige gevallen zijn zelfs operaties noodzakelijk. Dit probleem kan echter worden voorkomen door de maskerbanden niet te strak aan te spannen en door regelmatig pauzes te nemen van de CPAP-therapie. Het masker mag nooit continu worden gedragen.
Door de positieve luchtwegdruk kan er ook lucht in de maag komen tijdens CPAP-beademing. Dit kan leiden tot een gevoel van volheid en winderigheid. Deze bijwerking is echter meestal een teken dat de druk op het CPAP-apparaat te hoog is ingesteld.
Waar moet ik aan denken bij CPAP-therapie?
Als uw arts u een masker voorschrijft, is het belangrijk dat u uzelf de tijd geeft om te wennen. Het is volkomen normaal dat de slaap door dit vreemde lichaam nog rustelozer en minder rustgevend is dan voorheen. Laat deze aanvankelijke moeilijkheden u niet ontmoedigen. U zult zich 's ochtends snel uitgerust en verfrist voelen.
Omdat bij aanvang van de CPAP-therapie nog niet zeker is welke luchtwegdruk voor u persoonlijk geschikt is, begint de arts met een lage druk, die zo nodig wordt verhoogd. In het begin kan het onaangenaam voor u zijn als u plotseling tegen een hogere druk in moet ademen. Nogmaals, u zult wennen aan de nieuwe instelling.
Als u tijdens het gebruik symptomen opmerkt zoals roodheid van de ogen of droge slijmvliezen, dient u onmiddellijk uw arts te informeren. Eventueel dan een overstap naar een ander CPAP- masker vereist.