Wat is CPAP-ventilatie: redenen, procedure en risico's
CPAP (continuous positive airway pressure) is een mechanische methode ter ondersteuning van de ademhaling. Hierbij wordt een licht verhoogde druk in de luchtwegen gecreëerd. Dit vergemakkelijkt het inademen en voorkomt dat de luchtwegen geblokkeerd raken. Een CPAP-ventilatie wordt vooral in de intensive care geneeskunde gebruikt, maar ook het slaapapneusyndroom wordt ermee behandeld. Lees alles over de procedure en hoe deze wordt uitgevoerd.
Wat is CPAP?
De term "CPAP" is een afkorting voor "continuous positive airway pressure". Vertaald betekent dit "constant positieve luchtwegdruk". Hiermee wordt bedoeld dat een machine in de luchtwegen en de longen een druk creëert die continu hoger is dan de omgevingsdruk.Echter neemt de machine de ademarbeid niet over, maar ondersteunt deze slechts. De patiënt moet dus nog in staat zijn om zelfstandig te ademen.
Normaal gesproken ontstaat er bij het inademen (inspiratie) een onderdruk in de longen, waardoor lucht naar binnen stroomt. Bij het uitademen (expiratie) zorgt een overdruk ervoor dat de lucht weer uit de longen wordt geperst.
De CPAP-apparaten pompen continu met lichte druk lucht in de longen. Dit voorkomt enerzijds een onderdruk bij de inspiratie, anderzijds moet de patiënt tegen een verhoogde weerstand uitademen. De ondersteuning met CPAP gebeurt ofwel invasief, dus via een beademingsslang (tubus), of niet-invasief met behulp van een CPAP-masker.
Wanneer wordt een CPAP-ventilatie uitgevoerd?
CPAP wordt gebruikt bij zieke mensen die zonder ondersteuning te weinig lucht krijgen, omdat ofwel de longen beschadigd zijn, of de luchtwegen instabiel zijn. Voorwaarde is echter altijd dat de patiënten nog zelfstandig kunnen ademen.
CPAP bij slaapapneu
Een ander belangrijk toepassingsgebied van de CPAP-therapie is het zogenaamde slaapapneusyndroom. Bij deze aandoening verslappen tijdens de slaap delen van de keelspieren, waardoor de luchtstroom wordt belemmerd. Dit uit zich enerzijds door luid snurken. Ernstiger is echter dat de ademhaling daardoor ofwel vertraagt (hypopneu) of zelfs voor korte tijd helemaal stopt (apneu).
Als gevolg daarvan wordt de patiënt vaak meerdere keren per nacht wakker en is een verkwikkende slaap niet meer mogelijk.Maskers met aangesloten CPAP-apparaten kunnen hier verlichting bieden, omdat ze voorkomen dat de bovenste luchtwegen instorten.
Wat doet men bij een CPAP-ventilatie?
De meeste CPAP-apparaten genereren de positieve luchtwegdruk met behulp van een goed aansluitend masker. Indien nodig, bijvoorbeeld op de intensive care, worden ze aangesloten op een beademingsslang. Normaal ademt de patiënt alleen omgevingslucht in, maar de apparaten kunnen, indien nodig, ook pure zuurstof mengen en de patiënt daarmee extra ondersteunen.
Omdat door de constante luchtstroom bij een CPAP-therapie de slijmvliezen zouden uitdrogen, bevochtigen de apparaten bovendien de inademingslucht. De CPAP-apparaten voor thuisgebruik lijken op die op een intensive care, maar ze hebben lang niet zoveel functies.
Slaapapneu-maskers
Eenvoudige neusbrillen, zoals die onder andere in het ziekenhuis worden gebruikt voor zuurstoftoediening bij ademnood, zijn niet voldoende bij slaapapneu. Er zijn verschillende maskersystemen beschikbaar:
- Neusmaskers
- Mond-neusmaskers
- Volgelaatsmaskers
- Neusgatmaskers
- Beademingshelm
De beslissing welke masker het meest geschikt is, hangt af van de gezichtsvorm en de slaapgewoonten. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk of de patiënt voornamelijk door de mond of de neus ademt.
Welke risico's brengt CPAP met zich mee?
Bij correct gebruik is CPAP-ventilatie een veilige therapie.Echter, in de thuisomgeving kunnen soms problemen optreden, vooral als het masker nog ongewoon is. Sommige patiënten met CPAP-therapie klagen bijvoorbeeld over droge neus-, mond- of keelslijmvliezen. Mogelijk moet de aangevoerde lucht dan sterker bevochtigd worden.
Als het masker tijdens de slaap per ongeluk verschuift ondanks strak aangetrokken banden, wordt enerzijds niet voldoende beademingsdruk opgebouwd, anderzijds stroomt de lucht dan vaak langs de ogen. Dit kan in ongunstige gevallen tot bindvliesontstekingen leiden.
Zit het CPAP-masker erg strak, dan drukt het mogelijk te sterk op het weefsel, vooral in het gebied van de wangen. Als de patiënt, of het verzorgend personeel, dat niet tijdig opmerken, kunnen zich daaruit doorligwonden ontwikkelen. Bij ernstige gevallen zijn dan zelfs operaties noodzakelijk.Dit probleem kan echter worden voorkomen door de banden van het masker niet te strak aan te trekken en daarnaast regelmatige pauzes in de CPAP-therapie in te plannen. Het masker mag nooit permanent worden gedragen.
Vanwege de positieve luchtwegdruk kan bij een CPAP-beademing ook lucht in de maag komen. Dit kan leiden tot een vol gevoel en winderigheid. Deze bijwerking is echter meestal een teken dat de druk op het CPAP-apparaat te hoog is ingesteld.
Waar moet ik op letten bij de CPAP-therapie?
Als de arts u een masker voorschrijft, is het belangrijk dat u de tijd neemt om eraan te wennen. Het is volkomen normaal dat de slaap in het begin door dit vreemde voorwerp eerder onrustiger en evenmin verkwikkend is als voorheen. Laat u echter niet ontmoedigen door deze aanvankelijke moeilijkheden.Al snel zult u zich 's ochtends uitgerust en verfrist voelen.
Aangezien aan het begin van de CPAP-therapie nog niet vaststaat welke luchtwegdruk voor u persoonlijk de juiste is, begint de arts eerst met een lage druk, die indien nodig verhoogd wordt. Het kan dan in het begin onaangenaam voor u zijn als u plotseling tegen een hogere druk moet ademen. Ook hier zult u echter wennen aan de nieuwe instelling.
Als u tijdens het gebruik symptomen zoals rode ogen of droge slijmvliezen opmerkt, moet u dit onmiddellijk aan uw arts melden. Mogelijk is dan een overstap naar een ander CPAP-masker noodzakelijk.